Goedemorgen! Vanavond strijdt de Nederlandse inzending voor het Eurovisie Songfestival, Joost Klein, voor een plek in de finale. Verder viert Rusland de overwinning op nazi-Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Er vindt daarom een grote militaire parade plaats in Moskou.
Eerst het weer: de dag begint hier en daar met mist. Nadat deze wolkenflarden zijn opgelost is het zonnig met stapelwolken. Later op de middag mogelijk alleen in het noordwesten wat grijzer. Het wordt 15 tot 20 graden met een noordelijke wind. Het blijft droog en vaak zonnig met hogere temperaturen.
Bij de Universiteit van Amsterdam zijn 32 aanhoudingen verricht bij de pro-Palestijnse demonstraties van gisterenavond en afgelopen nacht. In Utrecht is ook bij de universiteit gedemonstreerd. Of daar aanhoudingen zijn verricht, is nog niet duidelijk.
De politie besloot woensdagmiddag in Amsterdam in te grijpen. Actievoerders hielden het terrein sinds dinsdag bezet. In Utrecht is volgens persbureau ANP besloten om alle toegang tot onderwijs- en onderzoekspanden in de binnenstad tot maandagochtend 08.00 uur dicht te laten.
Een man uit Rotterdam krijgt al twee jaar lang onterecht parkeerboetes uit de gemeente Breda. De man ontving de eerste boete in 2022, toen hij op vakantie was. Hij ging ervan uit dat iemand zijn auto had geleend en in de gemeente was geweest. Maar na onderzoek van de gemeente bleek een andere auto op de scanfoto te staan. Zijn boete werd ingetrokken.
Maar sindsdien heeft hij bijna vijftig boetes gekregen uit Breda. De gemeente zegt dat de kentekenplaat wordt verwisseld met een andere, die één letter verschilt. De man uit Rotterdam heeft een B en de betreffende auto heeft een D. De boosdoener blijkt een schroefje. De gemeente zegt een aanpassing in het systeem te doen, zodat de Rotterdammer geen onterechte boetes meer krijgt.
Fijne donderdag!
Niet alleen studenten, ook veel docenten doen mee aan de pro-Palestijnse protesten bij de Universiteit van Amsterdam (UvA). Mag dat zomaar? Kan een activistische docent nog wel fatsoenlijk college geven en hoe moeten Joodse studenten zich tot hen verhouden?
Nieuwsuur legt die vragen voor aan twee deskundigen. De een vindt het oké als universiteitsmedewerkers de barricaden opgaan, de ander pleit voor meer voorzichtigheid. "Want docenten hebben een enorme verantwoordelijkheid."
Net als alle burgers van Nederland mogen docenten demonstreren, ook als dat op de eigen werkplek is, zegt Floris van den Berg. Hij is filosofiedocent op de Universiteit Utrecht en verdiept zich in 'academisch activisme', al benadrukt hij dat hij op persoonlijke titel spreekt.
Van den Berg vindt dat docenten een probleem hebben als protest uitmondt in geweld, of actievoerders controversiële leuzen roepen. "Ik vind dat je je daarvan heel duidelijk moet distantiëren." Volgens hem moeten docenten dan niet alleen weglopen, maar zich er later ook tegen uitspreken.
"Het is kwalijk als je dat niet doet. Ik neem aan dat docenten zelf geen antisemitische leuzen bezigen, maar het gaat erom dat je je ermee lieert. Dan word je daarin meegetrokken."
Volgens Van den Berg moeten docenten er in hun dagelijks leven, en zeker tijdens protesten, rekening mee houden dat ze hun werkgever representeren. Een UvA-gebouw bezetten kan dus niet. "Dan verstoor je de universiteit als instituut."
Onzin, vindt Evert Verhulp. Hij is hoogleraar arbeidsrecht aan de UvA en heeft geen probleem met demonstrerende collega's. Ook hij benadrukt dat hij op persoonlijke titel spreekt, en niet namens zijn werkgever. "In een democratische samenleving wil je dat mensen zich uiten en betrokkenheid tonen. Dat ze daarbij grenzen opzoeken is inherent aan het systeem. Demonstreren is uiting geven aan betrokken burgerschap. Ook als je een gebouw bezet."
Docenten die demonstreren tegen hun eigen universiteit kunnen niet ontslagen worden, zegt Verhulp. Dat verandert als ze zich schuldig maken aan geweld of belediging. Van den Berg vindt wel dat op z'n minst een goed gesprek nodig is. "Academische vrijheid is een precair evenwicht."
Is een demonstrerende docent nog geloofwaardig als hij of zij voor de klas staat? Verhulp: "Dat hangt af van waarover hij activistisch is en waarover hij lesgeeft. Als de verbinding tussen die twee heel direct is, wordt het lastiger objectief les te geven. Al zou het wellicht kunnen; een goede docent kan wetenschap scheiden van activisme."
Van den Berg kan zich goed voorstellen dat Joodse studenten zich niet meer thuis voelen in de collegebanken als ze zien dat hun leraren op de barricaden staan tegen Israël. "Je moet de dialoog blijven houden met Joodse studenten, en die zie ik nu niet. Ik vraag me af of je nog met een davidster of keppeltje op de universiteit wil lopen."
Ook demissionair minister Robbert Dijkgraaf van Onderwijs maakt zich zorgen over Joden op Nederlandse universiteiten, zei hij gisteren in een reactie op de geëscaleerde protesten. "We zien opkomend antisemitisme. Daar is echt absoluut nul plek voor binnen het onderwijs."
Nieuwsuur vroeg ook het bestuur van de UvA om een reactie, maar kreeg die niet. Wel schreef de universiteit dinsdag in een algemeen statement na de uit de hand gelopen protesten: "We betreuren ten zeerste dat het zo heeft moeten lopen. Demonstreren mag op de UvA, maar zonder gezichtsbedekking, blokkades, overnachtingen of sfeer van intimidatie."
Woensdag ging het dus opnieuw mis in Amsterdam, waar de politie betogers wegsleepte en het Binnengasthuisterrein een grote ravage was. Vervelend, vindt Verhulp, maar: "De democratie moet tegen een stootje kunnen. Dat geldt dus zeker ook voor een universiteit."
De dwangsom die het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) moet betalen omdat er te veel asielzoekers verblijven in het aanmeldcentrum in Ter Apel, overschrijdt vandaag de grens van 1 miljoen euro. Dat blijkt uit cijfers van het COA.
Afgelopen nacht sliepen er opnieuw meer dan de toegestane 2000 mensen in het aanmeldcentrum, zegt een woordvoerder van het COA. Het aantal wordt later vandaag bekend gemaakt op de site.
Er zitten al enkele weken meer dan 2000 mensen in het aanmeldcentrum. In de nacht van dinsdag op woensdag verbleven er 2338 mensen, flink meer dan het aantal dat is toegestaan op basis van de bestuursovereenkomst die bestaat tussen het COA en de gemeente Westerwolde, waar Ter Apel in ligt. Een dag eerder waren dat er ook al 2327.
Deze week werd bekend dat het COA over meer dagen een boete moet betalen dan gedacht. Daardoor staat de teller tot en met donderdag op 1.012.500 euro aan dwangsommen die het COA aan de gemeente verschuldigd is.
Wat de gemeente met dat geld gaat doen is nog niet duidelijk. Het college van burgemeester en wethouders moet daarvoor met een plan komen, maar dat gebeurt niet voor het zomerreces, denkt Gemeentebelangen Westerwolde, de grootste partij in de gemeenteraad.
De kort gedingrechter veroordeelde het COA in januari tot het betalen van een dwangsom van 15.000 euro per dag voor elke dag dat het aantal mensen dat in het aanmeldcentrum verblijft boven de 2000 uitkomt, tot een maximum van 1,5 miljoen euro. De boetes moesten betaald worden vanaf 22 februari.
Tussen 2 en 8 maart lukte het het COA naar eigen zeggen wel om de bezetting onder de 2000 te houden. Later ontstond discussie over die cijfers, wat heeft geleid tot een schikking. Voor die zeven dagen moet het COA alleen een halve dwangsom betalen.
Na 8 maart sliepen er dagelijks meer dan 2000 mensen in het aanmeldcentrum, met regelmatig uitschieters tot boven de 2300. Marco Visscher, fractievoorzitter van Gemeentebelangen Westerwolde, zag het aankomen. "We hebben dit voorspeld en dus verrast ons dit niet. Het is de trieste realiteit."
De doorstroom stokt om "redenen die we al veel langer noemen", zegt een woordvoerder van het COA. "Afgelopen maand sloten drie grote opvanglocaties in Nijmegen, Biddinghuizen en Breda. Daarnaast beëindigen sommige hotels en vakantieparken tijdelijke contracten voor opvang in verband met het toeristenseizoen dat weer van start gaat. Andere contracten liepen af en te weinig gemeenten hebben nieuwe plekken aangeboden."
Eind april schreef staatssecretaris Van der Burg al in een brief aan de Tweede Kamer dat er af en toe mensen op een matras in de wachtruimte hebben moeten slapen.
In Ter Apel is er sinds de uitspraak "niets veranderd," volgens raadslid Visscher. "De overlast blijft en de druk op de medewerkers en vluchtelingen is en blijft onacceptabel hoog."
Het werpt de vraag op hoe nuttig zo'n dwangsom is bij een rechtszaak tussen twee overheidsinstanties. Het COA is een uitvoeringsorganisatie van het ministerie van Justitie. In essentie komt er nu extra belastinggeld via het COA bij de gemeente Westerwolde terecht.
Critici zeggen dat het effect daarvan weinig uitmaakt, omdat het overheidsgeld is dat op een andere manier gedistribueerd wordt. Ook zou 1,5 miljoen euro het COA - voor asielopvang is in 2024 in totaal 4,6 miljard euro begroot - te weinig pijn doen.
Daar is Viola Bex-Reimert, universitair hoofddocent bestuursrecht aan de Universiteit Utrecht, het niet helemaal mee eens. "Een dwangsom maakt het probleem zichtbaar en dat geeft aanleiding om het ook bespreekbaar te maken. Daarom gaat het er in de Tweede Kamer weer over en in de media. Het komt ook in de begroting van het COA terecht en daar moet Justitie politieke verantwoording over afleggen."
Dat er sprake is van het 'vestzak-broekzak'-principe is volgens haar niet helemaal waar, omdat beide instanties andere belangen hebben en ook bijzondere verantwoordelijkheden. "Daarom is het misschien nog wel belangrijker dat een overheidsorganisatie daar ook op kan worden aangesproken."
Of het had geholpen als de dwangsom hoger was geweest durft ze niet te zeggen. "Dat moeten we nu gaan zien, of het helpt als de gemeente opnieuw naar de rechter stapt."
Als de dwangsom het maximum van 1,5 miljoen heeft bereikt en is betaald, dan kan de gemeente alsnog naar de rechter om te vragen of de hoogte van de dwangsom of het totaalbedrag kan worden aangepast. De gemeente kan ook een nieuwe rechtszaak beginnen.
In Amsterdam en Utrecht zijn gisteravond en in de nacht van woensdag op donderdag opnieuw pro-Palestijnse demonstraties geweest bij universiteiten. In Amsterdam werden 32 aanhoudingen verricht. Demonstranten in Utrecht die het universiteitsgebouw op de Drift hadden bezet, werden afgevoerd met bussen. Of er in Utrecht aanhoudingen zijn verricht, is niet duidelijk.
Aan het eind van woensdagmiddag greep de politie in bij het protest in Amsterdam, waar actievoerders een gebouw van de Universiteit van Amsterdam bezetten. Het Binnengasthuisterrein in het centrum van de stad werd sinds dinsdag door demonstranten bezet.
De politie gebruikte shovels om een eind te maken aan barricades die waren gemaakt met onder meer kantoormeubilair, ladders en stenen. Betogers belaagden de politie door brandblussers leeg te spuiten en met voorwerpen te gooien. ME'ers deelden klappen uit aan demonstranten.
De ontruiming ging van start nadat de UvA aangifte had gedaan, onder meer omdat er in de gebouwen vernielingen waren aangericht. Ook zou de veiligheid voor omwonenden in het geding zijn. "Bovendien kan het onderwijs in de Oudemanhuispoort niet doorgaan", liet de universiteit weten.
Beelden van de ontruiming:
Een deel van de betogers bij het UvA-gebouw verplaatste zich naar het Rokin. Daar zijn stadsbussen van het GVB tegengehouden waarin aangehouden demonstranten moesten worden vervoerd. Er zijn ook berichten dat banden van de bussen zijn lek gestoken, maar dat is niet bevestigd.
Later op de avond moesten de betogers op het Rokin ook vertrekken van de politie. De honderden betogers werden verjaagd in de richting van het Muntplein. Later trokken de demonstranten naar het Rembrandtplein, waar tegen 23.00 uur de groep langzaam uitdunde. Rond 23.45 uur meldde de politie dat er 32 mensen waren aangehouden voor openlijke geweldpleging, vernieling, mishandeling en opruiing.
Rond 23.45 uur meldde bestuursvoorzitter Anton Pijpers van de universiteit Utrecht zich dan voor de tweede keer buiten het universiteitsgebouw op de Drift. Eerder had hij de betogers die het gebouw bezet houden gezegd dat ze voor 22.00 uur moesten zijn vertrokken, omdat het gebouw rond die tijd dicht ging. Dit keer stelde hij een ultimatum: iedereen moest om 00.05 zijn vertrokken.
Rond 1 uur werden dan echt de eerste betogers met bussen afgevoerd. Daarna stonden op de brug tussen de Voorstraat en de Wittevrouwenstraat betogers en de politie tegenover elkaar. Een verslaggever van RTV Utrecht meldde dat daar drie mensen zijn aangehouden. Dat is niet door de politie bevestigd.
Op beelden is te zien dat betogers geboeid worden weggedragen:
Na 2.00 begonnen de betogers te vertrekken. Om ongeveer 2.30 uur meldde een woordvoerder van de politie Utrecht dat een groep van in totaal ongeveer veertig demonstranten was afgevoerd met stadbussen. "Ze zijn op een andere plek afgezet en niet aangehouden", aldus de woordvoerder.
De Universiteit Utrecht heeft volgens persbureau ANP inmiddels besloten dat de onderwijs- en onderzoekspanden in de binnenstad tot maandagochtend 08.00 uur dicht blijven. De universiteit wil "verdere overlast en mogelijk onveilige situaties voorkomen". De universiteit doet "een klemmend beroep op al haar studenten om de rust te bewaren, verdere escalatie te voorkomen en respectvol met elkaar om te blijven gaan", aldus ANP.
Na twee dagen van demonstraties bij de Universiteit van Amsterdam sluiten zich steeds meer organisaties en sympathisanten van buiten de universiteit aan. De organisatie achter het protest is blij met die steun, maar benadrukt dat het "primair en volledig" is georganiseerd door studenten en docenten.
Betogers gingen na de ontruiming van het tentenkamp maandagnacht op de Roeterseilandcampus van de UvA gistermiddag opnieuw de straat op. De demonstranten waren vooral studenten en docenten, maar nadat er een nieuw tentenkamp met barricades was verrezen bij de Oudemanhuispoort, een van de hoofdlocaties van de universiteit, sloten zich ook mensen aan van buiten de UvA. Ook op die locatie wordt inmiddels door de mobiele eenheid ontruimd.
Mogelijk kwamen de sympathisanten af op de protestactie na oproepen die via sociale media als Instagram worden gedeeld. De oproep via het account Amsterdam Encampment is gedeeld door andere organisaties, zoals de Palestijnse Gemeenschap in Nederland.
Nieuwsuur meldde gisteravond dat ook leden van actiegroep Extinction Rebellion deelnemen aan het protest en journalisten van verschillende media zagen hoe "doorgewinterde activisten" zich aansloten en de tot dan toe gammele barricades verstevigden.
Vanachter de barricades vertelt een actievoerder wat hem beweegt:
De organisatie achter de protesten bevestigt de steun van buiten de universiteit. "Dit protest is primair en volledig georganiseerd door studenten en docenten, en het richt zich ook op de universiteit", benadrukt student Carlos van Eck.
Hij is lid van het onderhandelingsteam van demonstrerende studenten en docenten. "Gezien de bedreigende situatie staan we wel toe dat iedereen steun kan betuigen, maar het gaat over de UvA. We voelen ons gesteund door die solidariteit."
Hij heeft geen zicht op hoeveel mensen van buiten de universiteit er nu bij de Oudemanhuispoort zijn. Voorzitter Elisa Weehuizen van de studentenvakbond LSVb heeft dat ook niet, maar weet wel dat er ook studenten uit andere steden bij zijn. "Er zijn mensen uit andere studentensteden die bijvoorbeeld eten en drinken komen brengen."
De LSVb steunt het protest, omdat het gaat om democratie op de universiteit. "Het zijn studenten die inspraak willen op dit onderwerp, maar ze voelen zich niet gehoord", zegt Weehuizen. "We vinden dat universiteiten meer moeten democratiseren en dit laat weer zien dat dat echt nodig is."
Een lid van het onderhandelingsteam van studenten en docenten over de protestactie:
Secretaris Henk van den Bosch van de Amsterdamse studentenvakbond ASVA, die toekijkt bij wat zich afspeelt bij de Oudemanhuispoort, sluit zich daarbij aan. "Dit onderwerp speelt al heel lang. Studenten willen inspraak en dat steunen we."
Ook hij ziet dat mensen van buiten de universiteit zich onder de betogers mengen, maar hij denkt niet dat de organisatie de controle daardoor verliest. "Er zijn nu mensen binnen de barricade en ook mensen erbuiten die de actie steunen. Natuurlijk zien we dat veel anderen willen helpen. Het onderwerp leeft in de hele samenleving, niet alleen binnen de universiteiten. Maar mijn indruk is dat de organisatoren wel de regie hebben."
Onderhandelaar Van Eck benadrukt dat de demonstranten achter de barricades zelf ook het liefst snel een einde zien komen aan de situatie. "Natuurlijk willen wij dit ook niet. Maar we hebben zes maanden geprobeerd dit gesprek te starten en er is steeds afwijzend gereageerd vanuit het college van bestuur. Er dreigt genocide op meer dan een miljoen Palestijnen in Rafah, daarom is het zo belangrijk dat er nu een krachtig signaal komt."
De protesterende studenten en docenten bij de UvA hebben drie eisen op tafel gelegd bij het universiteitsbestuur. Die komen neer op volledige transparantie over de samenwerking met Israëlische organisaties en universiteiten, stoppen met investeren in die samenwerking en het verbreken van de banden met die organisaties.
De Amerikaans-Nederlandse historicus James Kennedy kijkt intussen van een afstandje toe bij een demonstratie in Utrecht. Het verbaast hem dat de studentenprotesten in de VS niet al eerder zijn overgeslagen naar Nederland.
"We zagen sinds oktober natuurlijk al wel demonstraties en protesten tegen de oorlog in Gaza, maar nog niet zo'n protest in Amsterdam, met barricades, met de bedoeling het functioneren van de universiteit te ontregelen. De universiteit wordt zo gedwongen te handelen: of door de eisen van de studenten in te willigen, of door ze eruit te jagen."
Dat laatste is in de VS de afgelopen weken veelvuldig gebeurd, maar er zijn wel verschillen, denkt Kennedy. "Daar duurde het vaak dagen voordat er werd opgetreden, maar die ontruiming verliep wel nog ruiger dan we tot nu tot hier zien."
De politie in Amsterdam is bezig met het beëindigen van de pro-Palestijnse protesten bij gebouwen van de Universiteit van Amsterdam (UvA). Het Binnengasthuisterrein in het centrum van de stad wordt sinds gisteren door demonstranten bezet. Op de Oudezijds Voorburgwal en de Grimburgwal er vlakbij zijn barricades opgeworpen, waardoor ook andere gebouwen van de universiteit niet te gebruiken zijn.
Er zijn confrontaties tussen de demonstranten en de mobiele eenheid. Betogers belaagden de politie door brandblussers leeg te spuiten en met voorwerpen te gooien. ME'ers deelden klappen uit aan demonstranten. Een onbekend aantal mensen is aangehouden.
De politie gebruikt shovels om een eind te maken aan de barricades. Die zijn gemaakt met onder meer kantoormeubilair, ladders en stenen. Een deel van het materiaal is door agenten in de gracht gegooid. Daar zijn ook politieboten en jetski's te zien.
Op het terrein van het universiteitsgebouw waren aan het begin van de avond nog zeker honderd betogers aanwezig. Daarbuiten zijn naar schatting nog een paar honderd demonstranten, die door de ME worden verdreven.
De ontruiming ging van start nadat de UvA aangifte had gedaan, onder meer omdat er in de gebouwen vernielingen waren aangericht. Ook zou de veiligheid voor omwonenden in het geding zijn. "Bovendien kan het onderwijs in de Oudemanhuispoort niet doorgaan", laat de universiteit weten.
Dit zijn de eerste beelden van de ontruiming:
De actievoerders willen dat de universiteit de banden verbreekt met Israëlische instellingen die "medeplichtig zijn aan de onderdrukking, apartheid en genocide in Palestina". Aan het eind van de middag werd duidelijk dat ook een tweede gesprek tussen een afvaardiging van de demonstranten en het universiteitsbestuur op niets was uitgelopen.
"Er zit geen ruimte in de eisen die de actievoerders hebben geformuleerd", aldus de universiteit. "En de UvA kan niet aan alle eisen tegemoetkomen." De vertegenwoordigers van de betogers hebben een andere lezing. "De UvA heeft besloten de onderhandelingen te stoppen", laten zij weten. "Wij wilden morgen verder, maar dat hebben ze afgewezen."
De groep betogers bestaat volgens de politie niet alleen uit studenten, "maar ook uit personen die niet verbonden zijn met de universiteit en bewust de confrontatie willen zoeken met de politie".
De burgemeester van Amsterdam, de politie en de hoofdofficier van justitie zeggen grote zorgen te hebben over "de vorm die het protest in en rond de UvA-gebouwen heeft aangenomen". Ze zeggen het niet te accepteren dat demonstranten "andermans eigendommen vernielen en de openbare ruimte blokkeren".
Bekijk hier foto's van het optreden van de politie:
De pro-Palestijnse protesten bij de Universiteit van Amsterdam begonnen maandag met de bezetting van de campus van de universiteit, op het Roeterseiland. Die actie werd in de nacht door de politie beëindigd. Daarbij werden 140 mensen aangehouden.
De gemeenteraad van Amsterdam komt vrijdag terug van reces voor een spoeddebat over de protesten bij de universiteit.
Vanuit de Haagse politiek klonken er vandaag afkeurende reacties van onder meer PVV-leider Wilders. "Het is goed dat er wordt opgetreden", zei hij. "Hoe eerder, hoe harder, hoe vaker, hoe beter." BBB-leider Van der Plas spreekt van "complete anarchie". "Dit gaat mij allemaal veel te ver."
Demissionair onderwijsminister Dijkgraaf zei dat universiteiten een veilige plek moeten zijn voor iedereen. "Het is goed dat er kritiek is, kritiek op de wereld. Daar is de universiteit ook voor, maar dat moet wel volgens de academische regels."
Een man heeft zich bij de politie gemeld voor de aanrijding op feestgangers tijdens Koningsdag in Amsterdam. De politie gaat de man nu verhoren. Omdat er nog niet sprake is van een aanhouding zijn er geen details gedeeld over de man.
Op Koningsdag reed om 22.00 uur een automobilist in op een groep feestgangers op de Prinsengracht in Amsterdam. De auto raakte meerdere mensen, één vrouw werd meegesleurd en komt naast de auto terecht. De automobilist reed vervolgens hard door. Door de aanrijding raakte zeker één persoon gewond, deze persoon heeft aangifte gedaan.
De politie was sindsdien bezig met het achterhalen van de bestuurder van de auto. Nu heeft een man zich dus zelf gemeld. Nog steeds zoekt politie naar getuigen van de aanrijding.
Hieronder het beeld van de aanrijding:
Over een kleine maand, op 6 juni, kunnen Nederlanders naar de stembus voor de Europese Parlementsverkiezingen. Vandaag is de Stemwijzer gelanceerd om mensen te helpen een keus te maken. Nederlandse lijsttrekkers vulden die vandaag ook in, om zo wat aan hun naamsbekendheid te doen.
Want met de naamsbekendheid van Nederlandse Europarlementariërs is het deze verkiezingen niet best gesteld. Uit een peiling van I&O Research, te lezen in ambtenarentijdschrift Binnenlands Bestuur, bleek ruim een maand geleden dat 71 procent van de kiezers geen enkele lijsttrekker weet op te noemen. In 2019 was dat nog een kwart. Destijds wisten veel Nederlanders de naam van toenmalig Eurocommissaris Frans Timmermans nog te noemen, tegenwoordig de GroenLinks-PvdA-fractievoorzitter in de Kamer.
Op dit moment is Bas Eickhout van GroenLinks de bekendste Nederlander; 11 procent van de ondervraagden kent hem. Maar Anja Hazekamp, die al tien jaar voor de Partij voor de Dieren lid is van het Europees Parlement, is voor bijna alle Nederlanders een vreemde; slechts 2 procent kent haar.
Ook zegt 58 procent van de Nederlandse kiesgerechtigden niet te weten bij welke fractie in het Europees Parlement de Nederlandse partijen horen. De rest zegt het wel te weten, maar heeft het soms alsnog bij het verkeerde eind.
Volgens demissionair minister van Binnenlandse Zaken De Jonge leven de verkiezingen "nog onvoldoende" in de samenleving. "Best gek", vindt hij. "We hebben juist Europa in deze tijd meer dan ooit nodig."
Volgens ChristenUnie-lijsttrekker Anja Haga, zelf nummer drie op de lijst van bekendste Nederlandse Europarlementariërs, is het belangrijk dat er wat aan de naamsbekendheid wordt gedaan: "Het werk in het Europees Parlement is al ver weg en abstract. Als je ook al niet weet welke mensen daar zitten, is de bereidheid om naar de stembus te gaan niet zo hoog."
Gerrie Elfrink van de SP haalde een 100 procent-score op de Stemwijzer: "Nee, ik ben niet verbaasd, want ik ken mijn partij en ook het programma." Hij erkent dat de verkiezingen nog niet echt leven in Nederland: "Maar dat is wel belangrijk. Europa bepaalt veel in ons leven, zoals de prijzen in de supermarkt en de aanpak van migratie en uitbuiting van arbeidsmigranten."
Gerben-Jan Gerbrandy van D66 zegt dat hij alleen in zijn woonplaats Den Haag nog wel eens herkend wordt. "Maar over het algemeen zijn de kandidaten voor de Europese verkiezingen vrij onbekend. Dat is niet goed voor de democratie, want die is gestoeld op vertrouwen. Mensen moeten weten aan wie ze dat vertrouwen geven."
VVD-lijsttrekker Malik Azmani staat met 10 procent tweede op de lijst van bekendste Nederlandse Europarlementariërs. Maar met dat percentage is hij niet tevreden: "Aan mij de schone taak om mezelf te laten zien. Dat ga ik ook doen, de komende tijd kan je mij door heel het land zien."
Meer over de Europese verkiezingen in deze special:
Het Openbaar Ministerie eist vier jaar cel, waarvan zes maanden voorwaardelijk, tegen de vrachtwagenchauffeur die 47 mensen smokkelde. De 33-jarige man uit Gemert-Bakel probeerde de vreemdelingen in zijn vrachtwagen naar de veerboot te brengen, zodat ze vervolgens naar Engeland konden.
De man werd op 5 december 2023 bij de grenspost voor de veerboot in Hoek van Holland betrapt door de Koninklijke Marechaussee. Toen de speurhond aansloeg, moest de man zijn wagen openmaken en werden de mensen ontdekt.
Onder de vreemdelingen waren mannen, vrouwen en kinderen. Ze kwamen onder meer uit Irak, Vietnam, Turkije en Albanië en zaten verstopt tussen oldtimers.
De mensen zaten onder een zeil dat met haken van buiten was dichtgemaakt. De chauffeur werd daarom verdacht van mensensmokkel en bekende tijdens het politieverhoor. Hij zou voor de smokkel 45.000 euro krijgen.
"Mensensmokkel is een verwerpelijk delict", zei de officier van justitie tijdens de zitting. De officier noemde het niet alleen illegaal vanwege het doorkruisen van het overheidsbeleid. Ook werd ingegaan op de kwetsbare positie van de vreemdelingen die gevaar liepen en niet zonder hulp van buitenaf de vrachtwagen konden verlaten.
Een forse gevangenisstraf was volgens de officier dan ook de enige passende straf. "Juist in deze tijd, waarin mensensmokkelaars gretig gebruikmaken van de chaos rondom de vluchtelingenproblematiek en er enorme geldbedragen worden verdiend aan mensen die op de vlucht zijn."
Maatschappelijke organisaties die pleiten voor een verkoopverbod van tabak aan jongeren zijn een stap dichter bij hun doel: een debat hierover in de Tweede Kamer. Ze hebben ruim 40.000 handtekeningen verzameld voor hun burgerinitiatief Nicotinee. Deze hoeveelheid handtekeningen kan ervoor zorgen dat het onderwerp op de agenda van de Tweede Kamer komt te staan.
De initiatiefnemers willen onder meer dat consumenten steeds ouder moeten zijn om (elektronische) sigaretten en andere producten met nicotine te mogen kopen. Ze stellen voor om de leeftijdsgrens vanaf 2030 ieder jaar met één jaar te laten stijgen. Zo ontstaat er volgens hen uiteindelijk een generatie die niet meer rookt of e-sigaretten gebruikt. Nu moet je minimaal 18 jaar zijn om bijvoorbeeld sigaretten te mogen kopen.
Verder moet er volgens de organisaties, waaronder twee artsenorganisaties, een toezichthouder komen. Ze vinden dat nodig "omdat een aanzienlijk percentage kinderen ver onder de 18 jaar al vapet en rookt". Dat komt volgens hen onder andere "door tekortschieten van de handhaving van de leeftijdsgrens, het smaakjesverbod en het online verkoopverbod".
Het initiatief is in gang gezet door Stichting Rookpreventie Jeugd, Gezondheidskloof.nl, longartsenvereniging NVALT, internistenvereniging NIV en ConsumentenClaim. "We gaan ons initiatief aan de Tweede Kamer voorleggen", zegt longarts Wanda de Kanter, voorzitter van Rookpreventie Jeugd. Volgens Stef Smit, directeur van ConsumentenClaim, is het "de hoogste tijd dat we onze kinderen beschermen tegen de kwalijke gevolgen van nicotine houdende producten".
Vorige week bleek nog uit nieuw Amerikaans onderzoek dat bij het gebruik van vapes, elektronische sigaretten, giftige metalen vrijkomen. Via het inhaleren komen die diep in de longen en daarna in het lichaam terecht. Dat er metalen vrijkomen bij het vapen werd al vermoed, maar hoeveel er in het lichaam terechtkomt was niet bekend.
Nederland zou in 2040 voor het eerst een generatie kinderen moeten kennen die niet rookt en ook nooit zal gaan roken. Die ambitie is vastgelegd in het Nationaal Preventieakkoord. Onder volwassenen zou het aandeel rokers dan niet meer boven de 5 procent mogen liggen. Zover is het nog lang niet. Zo valt onder andere de daling van het aantal rokers in Nederland tegen.
In het Verenigd Koninkrijk werd vorige maand een belangrijke stap gezet om tabak op termijn helemaal te verbieden. Het Britse parlement heeft ingestemd met plannen waardoor mensen die in 2009 of later zijn geboren geen sigaretten, shag en vapes meer kunnen kopen.
Nieuw-Zeeland was hard op weg om als eerste land ter wereld een verbod op de verkoop van sigaretten in te stellen. De wetgeving werd geïntroduceerd onder leiding van de progressieve oud-premier Ardern. Maar de nieuwe leider van het land, Luxon, zag het plan niet zitten. In februari veegde hij de wetgeving van tafel. Luxon gaf als reden aan dat hij vreest voor de opkomst van sigaretten op de zwarte markt en dat de staat daardoor belastinggeld misloopt.
Pro-Palestijnse demonstranten bezetten sinds gisteren universiteitsgebouwen aan de Oudezijds Voorburgwal in Amsterdam. Het college van bestuur van de UvA is met een vertegenwoordiging van de demonstranten in gesprek. Onder de groep protesteerders zijn ook docenten. Kan en mag je als docent protesteren op de universiteit en moet je dat als docent wel willen?
Het zou een belangrijke formatiedag worden, maar de onderhandelaars kwamen vandaag naar buiten zonder akkoord. We spreken politiek duider Arjan Noorlander.
Door de steeds strengere wetten in Hong Kong voelen veel inwoners zich niet veilig in de stad. Steeds meer inwoners besluiten hun heil elders te zoeken, en verhuizen naar het buitenland. De afbrokkelende vrijheid in de stad is de voornaamste reden voor inwoners om te emigreren.
Nederland moet meer vaart maken met de plannen om kernafval op te slaan. Dat zegt het Rathenau Instituut, dat het kabinet adviseert over de kernafvalkwestie. Nederland moet volgens het adviesinstituut een voorbeeld nemen aan andere landen die al een stuk verder zijn met hun plannenmakerij. Zoals Finland, dat een hightech manier bedacht om radioactief materiaal voor honderdduizenden of zelfs een miljoen jaar diep in de grond te stoppen.
De man die verdacht werd van het online seksueel misbruiken van dertig, vooral minderjarige slachtoffers, moet 6,5 jaar de cel in. Ook is Gianni de W. veroordeeld tot tbs met voorwaarden.
Het Openbaar Ministerie eiste eerder zeven jaar en tbs met dwangverpleging tegen de man van 25 uit Etten-Leur. "U heeft van het bezit, verwerven en vervaardigen van kinderporno een gewoonte gemaakt", zegt de rechtbank in Breda. Meer dan acht jaar maakte De W. zich schuldig aan sextortion, waarbij jonge mensen worden verleid tot het delen van intieme foto's en video's.
Volgens de rechter stelde De W. zijn eigen behoeften voorop en bekommerde hij zich niet om het leed dat hij bij de meisjes veroorzaakte. De slachtoffers voelen nog steeds schaamte, minderwaardigheid, verdriet en boosheid. "U heeft veel meisjes enorm beschadigd." Ook noemde de rechter de invloed die het op hun gezinnen heeft gehad.
Hij noemde het dapper en moedig van de slachtoffers die aangifte deden dat zij naar hun ouders en de politie stapten. Veel slachtoffers zaten vandaag ook in de rechtszaal, zei de rechter.
Een van de slachtoffers deed vorig jaar anoniem haar verhaal:
Ook moet De W. in totaal ruim 91.000 euro aan schadevergoedingen betalen. De bedragen lopen uiteen van 500 euro tot ruim 17.000 euro per slachtoffer. Niet alle slachtoffers vroegen om een schadevergoeding. Ruim twintig van hen deden dat wel.
Volgens de rechter draait de zaak "om een groot maatschappelijk probleem". Daarmee doelt hij op sextortion. Eerder noemde de rechter het al goed dat er veel aandacht is voor dit fenomeen.
De W. stond terecht voor het afpersen van 28 minderjarige meisjes en twee vrouwen. Hij zou in totaal 172 slachtoffers hebben gemaakt, maar deze dertig deden aangifte.
Hij werd vrienden met zijn slachtoffers op sociale media en na verloop van tijd stuurden ze hem naaktfoto's en seksvideo's. Stopten ze daarmee, dan zou hij eerder verkregen beelden online zetten.
In sommige gevallen publiceerde hij de beelden ook echt online, met schaamte voor de slachtoffers tot gevolg. Schaamte was ook het kernwoord in de verklaringen van de meisjes. "Jij maakte me zo ontzettend bang", zei een van de meisjes. "Je bleef maar doorgaan, 24/7. Ik had een gevoel van afschuw en walging." Veel van hen zochten psychologische hulp, sommigen kregen suïcidale gedachten.
Bij zijn arrestatie vond de politie een enorme berg aan bewijsmateriaal. Op telefoons, een computer en harde schijven zijn honderdduizenden foto's, video's en profielen van sociale media aangetroffen. Bijna al het beeldmateriaal bevatte schaars geklede meisjes, naaktfoto's en video's van seksuele handelingen van de slachtoffers.
De W. bekende eerder al en betuigde meerdere keren spijt. Volgens gedragsdeskundigen is hij verminderd toerekeningsvatbaar.
In oktober 2022 werd De W. aangehouden en sindsdien zit hij vast. Voor de rechtszaak waren zes zittingsdagen uitgetrokken. In maart was de eerste dag van de rechtszaak.
De gesprekken over de beëindiging van het pro-Palestijnse protest op de Universiteit van Amsterdam (UvA) hebben nog niet tot een oplossing geleid. Een onderhandelingsteam van vijf studenten en drie docenten sprak vanochtend anderhalf uur met een afvaardiging van het college van bestuur. Eind van de middag wordt verder gepraat, zegt student Carlos van Eck, die in het team zit.
De studenten en docenten eisen opnieuw dat de universiteit een lijst openbaar maakt met alle Israëlische instanties waar een relatie mee is. De lijst die de universiteit gisteren openbaar maakte is volgens hen niet compleet.
Verder eisen ze dat de samenwerking wordt opgeschort met Israëlische instellingen die "medeplichtig zijn aan de onderdrukking, apartheid en genocide in Palestina", aldus een actievoerder vanmorgen.
Volgens Van Eck is het protest primair een actie van studenten en docenten. "Gezien de de bedreigende situatie staan we wel toe dat iedereen steun kan betuigen, maar het gaat over de UvA. We voelen ons gesteund door die solidariteit."
Universiteitsbestuurder Peter-Paul Verbeek zei tegen stadszender AT5 dat hij begrijpt dat de situatie in Gaza de actievoerders "heel erg raakt, dat doet het ons ook". Ook zei hij dat het beantwoorden van hun vragen tijd vergt.
De actievoerders bezetten gisteren een gebouw van de universiteit op het Binnengasthuisterrein in de binnenstad. Ze wierpen barricades op waardoor ook andere universiteitsgebouwen niet te gebruiken zijn.
Anders dan bij de demonstratie die eergisteren begon op het Roeterseiland deed de universiteit dit keer geen aangifte. De politie besloot daarom deze bezetting en blokkades aan de Oudezijds Voorburgwal en Grimburgwal vooralsnog ongemoeid te laten.
De actievoerders hebben op hun Instagramaccount een oproep geplaatst om om naar de Oudezijds Voorburgwal te komen in verband met een eventuele ontruiming.
Vanochtend vroeg was het rustig in het gebied. De demonstranten hebben barricades opgeworpen van kantoormeubilair, hekken van een bouwplaats en fietsen. Achter de barricaden liep een tiental mensen rond. Het is onduidelijk hoeveel betogers er binnen zitten. Aan het eind van de ochtend hesen demonstranten op een van gebouw aan de Grimburgwal.
"De nacht is veilig verlopen", zei een van de demonstranten in het NOS Radio 1 Journaal. "We hebben een goede relatie met de politie opgebouwd. We hebben in vrede dit protest kunnen voeren. Daar zijn we heel blij mee."
Volgens deze demonstranten moet aan het opwerpen van barricades niet te zwaar worden getild. "Dit vinden we kunnen omdat het een kleine hindering van het dagelijks leven is. Dit staat in geen verhouding tot de hongersnood en bommencampagne op Gaza, waar 2 miljoen Palestijnen uit hun huizen zijn verdreven."
Voorbijgangers tonen weinig begrip voor de bezetting. "Ik vond het grimmig", zegt een man die voorbijliep. "Wat me opviel is dat heel veel demonstranten gezichtsbedekking hadden. Ik denk: als je vreedzaam wilt demonstreren, waarom moet je dan op voorhand anoniem blijven? Het komt agressief over. Ik vind dat vervelend om te zien. Ik hoop dat ze met elkaar gaan overleggen en dit gaan opruimen."
Een hardloper vindt dat er voor- en tegenargumenten zijn. "Maar dat ze dat gebouw ook schade toebrengen vind ik sowieso niet goed." Een bouwvakker die niet naar zijn werk kan, keurt het protest af. "Ik ben voor Israël."
Het is nu afwachten hoe het overleg met het college van bestuur verder gaat. Dat geldt ook voor de politie. "Onze acties hangen af van de dingen die gaan gebeuren", zegt een woordvoerder. "We blijven in de buurt, op afstand, en op het moment dat onze inzet gevraagd wordt dan doen we dat. Dat kan zijn: als de UvA aangifte doet, de gemeente besluit de demonstratie te ontbinden of er strafbare feiten worden gepleegd. Zo niet, dan ondernemen wij geen actie."
"De nacht is veilig verlopen", zegt een bezetter:
Van de 140 demonstranten die bij het politieoptreden gisternacht op de campus op het Roeterseiland zijn aangehouden zitten er volgens hun advocaat nog twee vast. Ze worden verdacht van openlijke geweldpleging.
In de Amsterdamse gemeenteraad is vrijdagmiddag een spoeddebat over de pro-Palestijnse protesten bij de UvA-gebouwen.
Goedemorgen! Vandaag doet de rechtbank in Breda uitspraak in de zaak tegen Gianni de W. Hij zou dertig meisjes hebben verleid naaktfoto's te sturen, om hen daar vervolgens mee af te persen. Verder heeft Joost Klein zijn generale repetitie voor het Eurovisie Songfestival.
Eerst het weer: er is vandaag vooral in de westelijke helft van het land veel bewolking. Op andere plekken wisselen wolken en enkele opklaringen elkaar af. Het blijft daarbij, op een enkel spatje regen na, op de meeste plaatsen droog. De maximale temperaturen liggen tussen 14 en 17 graden. De komende dagen is het droog, met meer zon en oplopende temperaturen.
Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. En hier zie je waar wordt gewerkt aan het spoor.
De politie in Utrecht heeft een betoging van pro-Palestijnse demonstranten bij de Universiteitsbibliotheek beëindigd. Tegen het eind van de avond werden de 150 betogers gevorderd om weg te gaan. Een deel van hen verliet vrijwillig het terrein. Na middernacht werd de rest van de groep, zo'n 50 mensen, in twee stadsbussen gezet en afgevoerd.
Bij de Universiteit van Amsterdam is er nog wel een demonstratie aan de gang. De driehoek van burgemeester, politie en justitie besloot tegen het eind van de avond om het terrein niet te ontruimen, omdat de UvA zelf de activisten niet heeft gevraagd om te vertrekken en omdat er geen aangifte is gedaan van huisvredebreuk. Gisteren deden er duizenden mensen aan de betoging mee. Vanochtend was daar nog een klein deel van aanwezig.
Topfavoriet Kroatië heeft gisteren bij de eerste halve finale van het Eurovisie Songfestival een ticket voor de finale veiliggesteld.
Baby Lasagna maakt muziek die aan Rammstein doet denken, vermengd met folklore en op het laatst zelfs een dikke dancebeat:
Fijne woensdag!
Een 49-jarige man uit Den Haag krijgt 180 uur taakstraf voor het veroorzaken van een dodelijk ongeval op de A16 bij Hendrik-Ido-Ambacht, eind 2020. Bij het ongeluk kwam een 1-jarige jongen om het leven.
De man had op de bewuste dag een bestelbus bij een autobedrijf in Noord-Brabant gekocht. Op de terugrit naar huis kreeg de bestuurder, die op de linkerrijstrook reed, een motorstoring. Binnen twee minuten tijd zakte de snelheid van 100 naar 6 kilometer per uur.
In plaats van de auto naar de vluchtstrook te sturen, belde de bestuurder de verkoper met de vraag wat hij moest doen. Toen de bestelbus bijna tot stilstand was gekomen, reed een auto met daarin de vijftien maanden oude Joël en zijn vader tegen de achterkant van de bestelbus. Het kindje overleed in het ziekenhuis aan zijn verwondingen.
Volgens de rechtbank had de bestuurder van de bestelbus alle tijd om drie banen naar rechts te sturen, de vluchtstrook op. "Er was in ieder geval nog ruim anderhalve minuut beschikbaar toen de auto van de verdachte tot ongeveer 40/50 kilometer per uur in snelheid was geminderd. Er is niet gebleken dat de verkeerssituatie niet toeliet dat verdachte naar de vluchtstrook reed", staat in het vonnis, geciteerd door de regionale omroep Rijnmond.
Het Openbaar Ministerie had een gevangenisstraf van een half jaar geëist. In de uitspraak woog de rechter mee dat de man niet kon weten dat zijn net gekochte voertuig niet in orde was. "Hij had de auto voor bijna 5000 euro gekocht en hij had bij de koop van de auto een APK-keuringsrapport meegekregen. Hij is er daarom van uitgegaan dat hij een deugdelijk voertuig had gekocht", zei de rechter.
Bij een herkeuring bleek dat de bestelbus op veertien punten afgekeurd had moeten worden en nooit de weg op had gemogen. Toch spreekt de rechter de keurmeester vrij. Volgens de rechtbank staat niet vast dat de slechte keuring de oorzaak was van het stilvallen van de auto. Ook vindt de rechter dat er geen bewijs is voor een opzettelijk slechte keuring. De vrouw die de bestelauto verkocht, verschijnt later nog voor de rechter.
De bestuurder zei tijdens de inhoudelijke behandeling, twee weken geleden, dat hij niets anders kon doen dan blijven rijden waar hij reed. "De motor viel uit. Ik raakte in shock en ik kon niets doen. Het stuur blokkeerde en ik kon niet naar de vluchtstrook." Volgens hem klopt het politierapport niet en viel de motor slechts een paar seconden voor het ongeluk uit.
Daar ging de rechter niet in mee. Die legde de bestuurder 180 uur taakstraf, een voorwaardelijke gevangenisstraf van drie maanden en een rijontzegging van een jaar op.
De politie in Utrecht heeft een betoging van pro-Palestijnse demonstranten bij de Universiteitsbibliotheek beëindigd. Tegen het eind van de avond werden de 150 betogers gevorderd om weg te gaan. Een deel van hen verliet vrijwillig het terrein. Na middernacht werd de rest van de groep, zo'n 50 mensen, in twee stadsbussen gezet en afgevoerd.
De bezetting van het binnenterrein van de bibliotheek aan de Drift in Utrecht begon gistermiddag rond 16.45 uur. Er werden tenten neergezet en barricades opgeworpen. De demonstranten eisen dat de Universiteit Utrecht zich uitspreekt over de situatie in Gaza en alle banden met Israëlische universiteiten verbreekt.
Zo werd de betoging in Utrecht beëindigd:
Bij de Universiteit van Amsterdam (UvA) was er na middagnacht nog wel een demonstratie aan de gang. De driehoek (burgemeester, hoofdofficier van justitie en hoofdcommissaris van politie), besloot tegen het eind van de avond om het terrein niet te ontruimen, omdat de UvA zelf de activisten niet heeft gevraagd om te vertrekken en omdat er geen aangifte is gedaan van huisvredebreuk.
De UvA schrijft in een verklaring dat gebouwen van de universiteit "aanzienlijke schade" hebben opgelopen. Wat die schade precies inhoudt, staat niet in de verklaring. Verder laat het college van bestuur weten vanochtend in gesprek te willen met de betogers om tot een oplossing te komen. Vanwege de demonstraties blijven meerdere universiteitsgebouwen vandaag gesloten.
In Amsterdam begon de actie gistermiddag op het Roeterseiland, waar maandag ook werd gedemonstreerd. Vervolgens verplaatsten de demonstranten zich binnen het centrum van Amsterdam en bezetten ze het Binnengasthuis, een van de hoofdlocaties van de universiteit.
Hier is te zien hoe de demonstranten te werk gingen:
De demonstratie is een initiatief van docenten en studenten van de UvA. Gisteren deden er duizenden mensen aan mee. Vanochtend was daar nog een klein deel van aanwezig. Onze verslaggever ter plekke ziet buiten nog tientallen actievoerders, maar sluit niet uit dat er in een nabijgelegen gebouw nog mensen liggen te slapen.
Een aantal demonstranten zei gisteren zich te hebben aangesloten bij de betoging uit solidariteit met de demonstranten van maandag. Volgens hen was die betoging vreedzaam, maar werd die verstoord door mensen van buiten de universiteit.
De politie was gisteren met een klein aantal ME-busjes aanwezig. Ook hing er een drone van de politie in de lucht en was er af en toe een politiehelikopter te zien.
Het is de tweede dag op rij dat pro-Palestijnse demonstranten een terrein van de Universiteit van Amsterdam bezetten. Gisteren werd de bezetting van het Roeterseiland met geweld beëindigd. Daarbij werden 140 demonstranten aangehouden.
Carrie ten Napel krijgt vanaf dit najaar een programma op vrijdagavond. Ze gaat op NPO 1 een programma maken in de vooravond, op het tijdsslot dat van maandag tot en met donderdag in handen komt van Eva Jinek.
"Het wordt een talkshow over de actualiteit, zonder politieke onderwerpen, maar wel met livemuziek", zegt Jan Slagter van omroep Max in het AD. Ten Napel gaat het programma presenteren vanuit de kantine van voetbalclub VV IJsselmeervogels in Spakenburg.
Al eerder werd bekend dat Eva Jinek in het nieuwe tv-seizoen van maandag tot en met donderdag voor de AVROTROS een talkshow op NPO 1 gaat presenteren. Jinek kondigde in juli vorig jaar aan de overstap te maken van RTL naar de publieke omroep.
Carrie ten Napel presenteert nu geregeld samen met Charles Groenhuijsen de talkshow Op1, op de late avond. Ook presenteert ze af en toe Tijd voor Max.
De gemeente Arnhem heeft met het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) afspraken gemaakt over de realisatie van 1700 langdurige opvangplekken voor asielzoekers. Het is de bedoeling dat de opvangplekken dertig jaar in gebruik blijven. Daarnaast komen er 250 tijdelijke opvangplekken bij.
Met de extra opvangplekken wil de gemeente een bijdrage leveren aan het bestrijden van de opvangcrisis. "De huidige vorm van asielopvang is te hapsnap en trekt van crisis naar crisis", zegt de Arnhemse wethouder Paul Smeulders tegen Omroep Gelderland.
De gemeente gaat enkele tijdelijke locaties omzetten naar permanente plekken. Daarnaast komen er enkele noodopvangplekken bij. Door de samenwerking gaat Arnhem ruim duizend asielzoekers meer opvangen dan de onlangs ingegane Spreidingswet voorschrijft. "Voor ons voelt het niet als een grote opgave, maar het voelt wel als een opgave die we moeten realiseren omdat we een gastvrije stad zijn", aldus Smeulders.
Het COA is blij met de Arnhemse toezegging. "Het is uniek dat één gemeente 1700 plekken voor dertig jaar gaat realiseren. Er zijn maar weinig gemeenten waar we voor zo'n lange tijd, voor zoveel plekken afspraken kunnen maken", zegt COA-bestuurder Joeri Kapteijns.
Het COA, dat verantwoordelijk is voor de opvang van vluchtelingen, heeft op veel plekken grote moeite om genoeg opvangplekken te realiseren.
Wethouder Smeulders zegt dat Arnhem inzet op een langdurige oplossing voor de opvangproblematiek. "Dat is beter voor de vluchtelingen, omdat zij dan langer op één plek kunnen wonen. Ook is het beter voor de omgeving, omdat we dan beter kunnen investeren in de opvangplekken en in de verbinding met de omgeving."
De wethouder begrijpt dat een asielzoekerscentrum impact heeft in de buurt, maar heeft goede ervaringen met het eerdere azc's. Vandaag zijn omwonenden per brief geïnformeerd over de plannen.
Om de duizend extra opvangplekken te realiseren, krijgt de gemeente de komende drie jaar lang één miljoen euro van het COA.
De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) is dit seizoen op een recordaantal plekken begonnen met het bestrijden van de Aziatische tijgermug. Op 27 locaties vinden zogeheten 'nabehandelingen' plaats om de larven en poppen te doden van de steekmug die infectieziekten kan verspreiden. Omdat de grenzen van de bestrijdingscapaciteit in zicht komen, zoekt de autoriteit hulp van burgers en gemeenten.
Vorig jaar trof de NVWA de tijgermug aan op 37 locaties, waarvan 22 in woonwijken. Gespecialiseerde teams rukken dan uit om de steekmug te bestrijden. Ze richten zich vooral op de muggenlarven en -poppen, die afhankelijk zijn van regenwater. De teams verwijderen bakjes, emmers, blikjes en andere voorwerpen waar water in blijft staan. Waar nodig gebruiken ze een bestrijdingsmiddel.
Insecteninspecteur Kees laat in Hoorn zien op welke plekken in de tuin je moet opletten:
Van 27 locaties waar de tijgermug vorig jaar zat, is niet duidelijk of de mug daar ook echt is uitgeroeid. "Het muggenseizoen loopt tot ongeveer oktober en dan kunnen er nog eitjes in de broedplaatsen zitten", zegt Arjan Stroo van de NVWA. "Die overleven bijna alles. Ze kunnen indrogen, ze kunnen tegen vorst en je krijgt ze niet dood met bestrijdingsmiddelen."
In het voorjaar ontwikkelen de muggeneitjes zich tot larven en daarom begon de NVWA op 15 april weer met bestrijden. De autoriteit verstuurde 36.266 brieven naar huishoudens met de boodschap dat er vorig jaar tijgermuggen in hun buurt zijn voorgekomen en dat de instantie langskomt om de muggen te bestrijden. Burgers kunnen daarbij helpen door de mogelijke broedplaatsen te verwijderen.
De tijgermug komt oorspronkelijk uit Zuidoost-Azië en kan infectieziekten zoals knokkelkoorts en chikungunya verspreiden als die onder de bevolking aanwezig zijn. In Nederland zijn bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) alleen gevallen van knokkelkoorts en chikungunya bekend bij mensen die in het buitenland geïnfecteerd raakten. Het RIVM noemt de kans om in Nederland ziek te worden van een muggenbeet "zeer klein".
De tijgermug is kleiner dan de inheemse mug en te herkennen aan een wit streepje op de rug en witte achterpootjes. Het insect heeft zich over grote delen van de wereld verspreid door zich te nestelen en mee te reizen in onder meer gebruikte autobanden en bamboekamerplanten. De tijgermug werd in 2005 voor het eerst in Nederland gesignaleerd en sinds 2010 bestrijdt de NVWA de steekmug actief.
De opmars van de laatste jaren komt volgens de NVWA vooral doordat mensen onbedoeld tijgermuggen vanaf hun vakantieadres mee naar huis nemen.
"Mensen denken soms dat dit exotische ellende uit de tropen is, maar ten zuiden van Parijs heeft de tijgermug zich al permanent gevestigd", zegt Stroo van de NVWA. "Als je terugkomt van een vakantie in Frankrijk of Italië, zorg dan dat je geen muggen in je auto hebt. En neem geen emmers, bloempotten of andere voorwerpen mee haar huis waar langere tijd water in heeft gestaan. Daar kunnen eitjes in zitten."
Voorkomen is namelijk beter dan bestrijden, zegt Stroo. "Mensen moeten soms veel geduld hebben, want we gaan door met bestrijden tot de laatste mug weg is. We komen iedere maand met twee à drie mensen langs en moeten steeds de tuin in. Meestal zijn de muggen binnen één seizoen weg, maar het is weleens voorgekomen dat we vier jaar bezig waren om de muggen uit te roeien."
De grens van wat de NVWA aan bestrijding kan doen komt in zicht. "Daarom denken we nu na over hoe lokale partijen kunnen bijdragen aan de bestrijding, vooral in woonwijken", zegt Stroo. "We zijn met meerdere gemeenten in gesprek om te kijken wat zij kunnen bijdragen aan de bestrijding."
De tijgermug helemaal weg krijgen uit Nederland lukt niet meer, stelt hij. "Op dit moment zijn er altijd wel ergens in het land tijgermuggen aanwezig, maar het lukt steeds om ze lokaal uit te roeien. Dat moeten we ook blijven doen, want het is een vervelend rotbeest dat overdag steekt."
"Als je hem zijn gang laat gaan kun je niet meer lekker buiten zitten", zegt Stroo. "En als er dan iemand met knokkelkoorts of chikungunya van vakantie terugkomt, dan moet je daar in de wijk de volwassen muggen doodspuiten als je wilt voorkomen dat ze de ziekte overdragen. Dat gebeurt bijvoorbeeld in Frankrijk op plekken waar de mug zich heeft gevestigd. Direct aanpakken is beter."
Nederland moet meer vaart maken met de plannen om kernafval op te slaan. Dat zegt het Rathenau Instituut, dat het kabinet adviseert over de kernafvalkwestie.
In het Zeeuwse Borssele komen twee nieuwe grote kerncentrales. De Tweede Kamer wil er bovendien nog twee extra op andere plekken. Dat maakt het thema kernafvalopslag een stuk urgenter.
Dus moet Nederland volgens het adviesinstituut een voorbeeld nemen aan andere landen die al een stuk verder zijn met hun plannenmakerij. Zoals Finland, dat een hightech manier bedacht om radioactief materiaal voor honderdduizenden of zelfs een miljoen jaar diep in de grond te stoppen.
Kerncentrales 'produceren' enkele kubieke meters hoogradioactief afval per jaar. Qua grootte lijkt dat niet veel. Toch is het belangrijk om het goed weg te stoppen, want het is levensgevaarlijk als mensen ermee in aanraking komen.
Nederland bewaart kernafval van de centrale in Borssele op dit moment veilig in een bunker enkele honderden meters verderop. Maar daar kan het niet permanent blijven. Het plan was altijd om voor het jaar 2100 een knoop door te hakken over een nieuwe locatie.
Maar met de nieuwe kabinetsplannen neemt het afval met maximaal een factor dertien toe. Daarom moet de politiek zo snel mogelijk beginnen met het maken van een langetermijnplan, vindt het Rathenau Instituut. Juist omdat ervaringen uit het buitenland leren dat zo'n plan maken decennia kan duren.
Een optie is om het afval diep in onze zout- of kleigronden te stoppen. Uit onderzoek blijkt dat dat kan, maar is het veilig genoeg? "Dat is echt nog veel te vroeg om te zeggen", zegt Rathenau-onderzoeker Vincent Lagendijk.
Om antwoord te krijgen op die vraag is extra onderzoek nodig. Dat wilde de regering in de jaren 70 al met proefboringen in Groningen en Drenthe. Maar inwoners daar kwamen massaal in opstand, waarop de regering besloot de proef te staken en te kiezen voor honderd jaar 'tussenopslag'.
Het protest van toen maakt duidelijk dat nadenken over technologische oplossingen alleen niet voldoende is, zegt Lagendijk. "Het vergt ook dat je mensen meeneemt, goed informeert, goed naar ze luistert."
Finland is een stuk verder dan Nederland. Het land slaat zijn kernafval vanaf volgend jaar op in Onkalo: een tunnelstelsel, ruim 400 meter onder de grond, in bijna 2 miljard jaar oud graniet.
Daar moet het radioactieve materiaal 100.000 tot 1 miljoen jaar veilig zijn. Om een idee te geven hoe lang dat is: de moderne mens vindt zijn oorsprong 300.000 jaar geleden.
Nieuwsuur nam een kijkje in de Onkalo-tunnels:
In tegenstelling tot Finland heeft Nederland geen granieten bodem. De techniek kopiëren kan dus niet. Maar op het gebied van burgerparticipatie kan Nederland wel iets van de Scandinaviërs leren.
De bevolking mocht namelijk meebeslissen over het project. "Er waren meerdere voorlichtingsbijeenkomsten over de opslag", zegt Kai Hämäläinen van de Finse autoriteit voor nucleaire veiligheid. "Ook had de gemeente het recht een veto over de bouw uit te spreken."
Ook België geeft burgers inspraak bij de berging van kernafval. De gevolgen daarvan zijn binnenkort te zien in het Vlaamse dorp Dessel. Daar komt een bovengrondse opslag van minder gevaarlijk radioactief afval, bijvoorbeeld uit ziekenhuizen. Op verzoek van buurtbewoners komt onder de opslag een ruimte, een soort tussenvloer, waar een robot in kan. Die kan metingen doen en uitsluiten of er giftige stoffen lekken.
Zulke metingen zijn technisch en wetenschappelijk niet nodig, zegt Sigrid Eeckhout van het bedrijf dat het radioactieve afval beheert. Toch is ze blij dat de tussenvloer er is. "De lokale bevolking vindt het belangrijk. Dat moet je meenemen."
Volgens het Rathenau Instituut kan Nederland een voorbeeld nemen aan België. Want dat land experimenteert ook al met ondergrondse opslag in klei, die meer permanent is. Toch kan het ook bij onze zuiderburen nog jaren duren voordat zij een definitief plan hebben voor hoogradioactief afval.